Oto Historia i Teraźniejszość: Smoleńsk, neomarksizm i JPII. Mamy plan nowego przedmiotu Czarnka

Od jakiegoś czasu głośno jest w sieci o nowym przedmiocie. "Historia i Teraźniejszość", czy też HiT, ma być nowym spojrzeniem na nauczanie historii - ale w stylu Przemysława Czarnka. Więc jak? Sam zainteresowany zapowiadał, że uczniowie poznają, "dlaczego Unia Europejska jest tworem niepraworządnym".

Pamiętajcie: każdemu trzeba dać szansę. 17 grudnia na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano "projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia". Czyli wstępny sylabus HiT. Ma on zmienić podejście uczniów do historii i rozszerzyć ich wiedzę o wydarzenia z ostatnich dekad.

Nikt nie wyrzuca z planu najważniejszych informacji o tym, jak wyglądał przed wiekami świat. Na szczęście - bo pojawiały się głosy, że taka wiedza jest kompletnie niepotrzebna nikomu. Przejrzałem plan i wszystko jest w miarę przejrzyste. Z tego, co pamiętam z moich szkolnych lat, propozycja nie różni się to zbytnio od tego, co było nauczane w trzyletnim liceum.

Problemem może być tempo. Plan zdradził, jak wyglądać ma podział realizacji tematów na poszczególne klasy:

• klasa I – starożytność – średniowiecze;
• klasa II – do 1815 roku;
• klasy III i IV liceum ogólnokształcącego oraz klasy III–V technikum – po 1815 roku do drugiej dekady XXI wieku.

I tutaj wchodzi cały na czarno HiT. Z tego, co rozumiem, będzie to nowy przedmiot, który ma wzmocnić dodatkowo nauczanie z zakresu współczesności. Czyli w III i IV klasie liceum młodzież będzie poznawała wszelakie powstania, I i II wojnę światową, PRL (na dwóch przedmiotach) oraz informacje o wolnej Polsce na historii. A dodatkowe informacje o świecie po 1945 roku dostarczy im także HiT.

Bo uwaga, HiT ma zastąpić Wiedzę o Społeczeństwie! Przedmiot, na którym uczono się o m.in. strukturach Unii Europejskiej, pojęciach związanych z różnymi podejściami do bycia członkami społeczności, stanie się... właśnie, czym się stanie? Jak Historia pozostaje prawie tym samym, tak HiT przekształca WOS w coś kompletnie innego.

Warto zaznaczyć, że przynajmniej na razie jest to plan. Nic, co tam jest, nie wchodzi automatycznie w tym momencie do szkół ponadpodstawowych. Całość musi przejść przez proces legislacyjny, ale z drugiej strony już trafia do konsultacji społecznych. Mamy prawie styczeń, a HiT miałby pojawić się w planie już we wrześniu. A to daje naprawdę mało czasu na przygotowanie np. nauczycieli.

Mniejsza. Kwiatków związanych z Historią i Teraźniejszością jest bardzo dużo. Wiele z nich wypunktował celnie Lucas Cranach z Twittera.

Jakie najciekawsze rzeczy, zdaniem autorów projektu, uczeń powinien wynieść z HiT-u?

• [uczeń] potrafi wyjaśnić proces tworzenia się narodu oraz różnorodność kontekstów znaczeniowych tego pojęcia; wyjaśnia, na czym polega patriotyzm oraz czym różni się od szowinizmu i kosmopolityzmu;
• wyjaśnia podstawy i treść "praw człowieka" oraz ich związek z dziedzictwem cywilizacji zachodniej (inspiracje płynące z chrześcijaństwa oraz z sięgającej czasów grecko-rzymskich nauki o prawie naturalnym);
• w kontekstach powstańczej walki "żołnierzy niezłomnych" (rtm. Witold Pilecki, płk Łukasz Ciepliński, Danuta Siedzikówna ps. "Inka") oraz postawy Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego (jego "non possumus" i internowanie w latach 1953–1956) potrafi opowiedzieć o różnych postaciach wierności zasadom i męstwa wobec prześladowców;
• wyjaśnia, na czym polegał przełom 1956 roku w Polsce, potrafi wskazać jego najważniejsze etapy (Poznański Czerwiec, Jasnogórskie Śluby Narodu, powrót Gomułki do władzy, uwolnienie Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego);
• charakteryzuje przemiany społeczno-obyczajowe określane jako "rewolucja 1968 roku" (m.in. "rewolucja seksualna") oraz ich intelektualne inspiracje (neomarksizm, "nowa lewica"); 
• charakteryzuje idee i ruchy pacyfistyczne; potrafi wskazać różnicę między ekologią a ekologizmem;
• wyjaśnia znaczenie ideowo-moralne duszpasterskiego programu Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego (Jasnogórskie Śluby Narodu, Wielka Nowenna, obchody milenijne); potrafi wskazać zasługi Kościoła dla integracji Ziem Zachodnich z resztą Polski;
• charakteryzuje główne przejawy opozycji w Polsce w latach 70.: Kościół katolicki i narodziny tzw. opozycji demokratycznej po protestach robotniczych w 1976 roku;
• wyjaśnia znaczenie dla Polski i świata wyboru kardynała Karola Wojtyły na papieża;
• charakteryzuje rolę Kościoła katolickiego w Polsce w okresie po wprowadzeniu stanu wojennego (pomoc wszystkim prześladowanym, kultura bez cenzury, msze za ojczyznę, osoba bł. ks. Jerzego Popiełuszki, pielgrzymki św. Jana Pawła II do Polski w 1983 i 1987 roku);
• wyjaśnia, na czym polegała wizja budowy Trzeciej Niepodległości przedstawiona w Polsce w 1991 roku przez św. Jana Pawła II;
• potrafi wymienić reformy w czasach rządów AWS i UW (1997–2001) oraz wyjaśnia znaczenie powstania Instytutu Pamięci Narodowej;
• charakteryzuje główne zmiany kulturowe zachodzące w świecie zachodnim na przykładzie ekspansji ideologii "politycznej poprawności", wielokulturowości, nowej definicji praw człowieka, rodziny, małżeństwa i płci; potrafi umieścić te zmiany na tle kulturowego dziedzictwa Zachodu ujętego w myśli grecko-rzymskiej i chrześcijańskiej;
• potrafi wskazać na różnice między tolerowaniem a afirmowaniem zjawisk kulturowych i społecznych;
• wyjaśnia, dlaczego katastrofę z dnia 10 kwietnia 2010 roku należy traktować jako największą tragedię w powojennej historii Polski (według oświadczenia polskich parlamentarzystów przyjętego podczas Zgromadzenia Posłów i Senatorów w dniu 13 kwietnia 2010 roku poświęconego uczeniu pamięci ofiar katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem); 
• potrafi wskazać i scharakteryzować najpoważniejsze wyzwania stojące przed Polską u progu trzeciej dekady XXI wieku (kryzys demograficzny, utrzymanie tożsamości kulturowej, koszty finansowe i społeczne "polityki klimatycznej").

To są wybrane podpunkty z około 130 celów Historii i Teraźniejszości na poziomie podstawowym. Przedmiot ma poruszać inne tematy, takie jak Bliski Wschód, Chiny czy Stany Zjednoczone. Tylko kaman: stężenie religii, atakowania lewicy czy gloryfikacji prawicy jest tutaj dużo. I boje się o to, jak wyjdzie HiT w praktyce - kto będzie chciał się uczyć o Smoleńsku?

Tak swoją drogą, to czy ktoś zebrał po prostu cytaty Czarnka i przekształcił je na sylabus? Bo o ideologii ekologizmu gdzieś już słyszałem...

Projekt przekazuje także, iż to "od nauczyciela, jego zaangażowania i współpracy z uczniami zależy efektywność poznawanej przez uczniów historii ostatnich dziesięcioleci". Planowane mają być także wycieczki. Dokąd?

• Spotkania z uczestnikami i świadkami omawianych wydarzeń (np. z działaczami ruchu społecznego "Solidarność");
• warto odwiedzić lokalne miejsca pamięci związane z omawianymi wydarzeniami, np. mogiły żołnierzy wyklętych, miejsca martyrologii, mogiły ofiar aparatu komunistycznego (np. grób bł. ks. Jerzego Popiełuszki), miejsca strajków i protestów społecznych;
• należy również wykorzystać istniejącą bazę muzealną (np. Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku, Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie, Śląskie Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach, Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu).

Uczniowie także mają mieć lepsze możliwości do celebrowania ważnych dni dla Polski. O jakich dniach mówimy?

• Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych;
• Dzień Samorządu Terytorialnego;
• Narodowy Dzień Pamięci Poznańskiego Czerwca 1956;
• Dzień Papieża Jana Pawła II;
• Dzień Pamięci Ofiar Stanu Wojennego. 

I to wszystko jest w podstawie.

Więcej papieża, wincej gloryfikacji i więcej jechania po lewicy - a wszystko w zamian za WOS. Może i Wiedza o Społeczeństwie nie była idealnym przedmiotem, ale dawała możliwość na poznanie ważnych pojęć dla Polaków chcących poznać świat. A HiT? Wydaje mi się, że tworzy bańkę tylko wokół Polski.