"Rodzice 2022". Co czwarty rodzic ma problem z akceptacją własnego dziecka

"Rodzice 2022" to tytuł raportu z badań zleconych przez Mikołaja Pawlaka, Rzecznika Praw Dziecka, które zostały wykonane na próbie 1800 rodziców uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych w całej Polsce, w czerwcu i lipcu 2022 roku.

Jak czytamy na stronie internetowej Biura Rzecznika Praw Dziecka, naukowcy wyróżniają pięć najważniejszych dla rozwoju dziecka typów postaw rodzicielskich.

Jako pozytywne określane są postawy akceptujące i jednocześnie przyzwalające dziecku na autonomie. To - według specjalistów - daje dziecku poczucie, że jest kochane, takim, jakim jest, z jego wadami i zaletami. Dziecko, które jest jednocześnie chwalone i mobilizowane do podejmowania wyzwań, wykształca w sobie poczucie niezależności i bezpieczeństwa.

Jako postawy negatywne naukowcy wymieniają nadmierne wymagania, nadmierne ochranianie oraz niekonsekwencję. Zwłaszcza, gdy cechy te występują razem dochodzi do sytuacji, gdzie zaufanie zostaje zastąpione przez kontrolę, a bliskość lękiem przed rodzicem. W konsekwencji prowadzi to do rozluźnienia więzi rodzinnych i trudności przystosowawczych, a dalej do zaburzeń naturalnych procesów rozwoju młodego człowieka, które będą rzutowały na jego dorosłe życie.

Wokół tych postaw koncertowały się badania zawarte w raporcie "Rodzice 2022".

Okazuje się, że 39 proc. badanych rodziców akceptuje swoje dzieci takimi, jakie są i tworzy dobry klimat do wzmacniania wzajemnych uczuć. Ta grupa uczy dzieci ufności do ludzi i świata, zachęca do nawiązywania spontanicznych i pozytywnych relacji.

Do problemów z zaakceptowaniem własnego dziecka przyznało się 24 proc. badanych. Co ciekawe, rodzice częściej nie akceptują córek (27 proc.) niż synów (21 proc).

Żyjąc w czasach Librusa, czy telefonów komórkowych z wbudowanym GPS-em, problemem okazuje się dawanie dziecku autonomii. Niemal co czwarty badany rodzic (23 proc.) nie daje dziecku autonomii i nadmiernie je kontroluje. 27 proc. daje dziecku dużą swobodę, a połowa uzyskała przeciętny wynik w tym zakresie.

Większą tendencję do kontroli mają ojcowie (28 proc.) niż matki (21 proc). Co ciekawe, w przypadki kontroli naukowcy nie zauważyli istotnych różnic w podejściu rodziców do synów i córek.

Jak czytamy w raporcie "Rodzice 2022", niekonsekwencja w postępowaniu z dzieckiem, która może zależeć od zmienności nastrojów czy sytuacji życiowej rodzica, to cecha niemal co trzeciego badanego rodzica (29 proc.). Konsekwencją na poziomie – jak to określili badacze - "pożądanym" odznaczyło się 34 proc. badanych.

Niekonsekwentni rodzice to głównie ojcowie i matki uczniów szkół ponadpodstawowych. Konsekwencja czy jej brak występuje w równym stopniu w odniesieniu do córek i synów.

Badacze donoszą, że postawę nadmiernie ochraniającą, które pozbawia dziecka poczucia niezależności i wiary we własne możliwości, przejawia niemal co trzeci rodzic – 29 proc. badanych. Podobna grupa – bo 31 proc. respondentów – zachowuje się w tej kategorii wobec dzieci we właściwy sposób.

Co ciekawe, postawa nadmiernej ochrony rośnie wraz z wiekiem dziecka. Naukowcy tłumaczą, że może to być związane z trudnością zrozumienia przez rodziców zachowań typowych dla okresu dorastania i usamodzielniania się dziecka. Nie ma tu różnicy w postawie wobec synów i córek, ale właściwą postawę częściej przejawiają matki.

28 proc. badanych rodziców przedstawia dzieciom nadmierne wymagania i nie rozumie ich potrzeb i realnych możliwości. Poprawną postawą w kwestii stawiania wymagań cechuje się 30 proc. respondentów. Nadmierne wymagania stawia się częściej dzieciom młodszym i chłopcom. Właściwą postawę częściej prezentują mamy.

W wielu kategoriach matki wypadają lepiej niż ojcowie. Ci drudzy częściej nie potrafią w pełni zaakceptować swoich dzieci takimi, jakie są. To oni więcej wymagają, jednocześnie odmawiając autonomii.

"Pouczanie, pokazywanie, kto rządzi w domu, są ciągle zbyt często środkiem wychowawczym, który zastępuje rozmowy, tłumaczenie i próby zrozumienia problemów" - piszą o ojcach naukowcy.

– Od relacji rodziców z ich dzieckiem zależy cały jego rozwój. Cała jego przyszłość. Dominujące postawy rodzicielskie, a także to, czy mama i tata są w nich zgodni i konsekwentni, determinują rozwój tożsamości dziecka i jego samooceny. Badania pokazały, że rodzice mają w większości właściwe postawy rodzicielskie, lecz aż co czwarty rodzic w Polsce zbyt mocno ogranicza własne dziecko – albo nadopiekuńczością i brakiem zaufania, albo zbytnimi wymaganiami i niezrozumieniem jego możliwości i potrzeb – komentuje wyniki Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak, cytowany na stronie internetowej Biura Rzecznika Praw Dziecka.

Rada Ekspertów przy Rzeczniku Praw Dziecka po zapoznaniu się z wynikami zarekomendowała większe zaangażowanie przedstawicieli różnych instytucji na rzecz promocji dobrego rodzicielstwa.