Zespół Quasimodo może zrujnować życie. Na czym polega to zaburzenie i jakie są jego objawy?

Quasimodo to bohater powieści pod tytułem "Dzwonnik z Notre Dame" autorstwa Victora Hugo. Wiele osób kojarzy tę postać również z popularnej animacji Walta Disneya. Quasimodo słynący z okropnego wyglądu zewnętrznego, jest uosobieniem brzydoty i dobrego serca. Co łączy tego bohatera z coraz częściej występującą chorobą polegającą na zaburzeniu dysmorficznym ciała? Czy pacjenci cierpiący na tę dolegliwość przypominają swoim wyglądem bajkowego dzwonnika? Otóż wręcz przeciwnie! Zaburzenie dysmorficzne ciała, zwane również Zespołem Quasimodo, to problem na tle psychicznym, nie fizycznym.

Zgodnie z danymi opublikowanymi w raporcie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zaburzenia psychiczne lub neurologiczne mogą wystąpić na jakimś etapie życia u co czwartego człowieka mieszkającego na Ziemi. Zespół Quasimodo dotyka osób w różnym wieku, obu płci, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, choć to przedstawicielki płci pięknej są na nią częściej narażone. Obecnie szacuje się, iż ten problem dotyczy już około 2 proc. całej populacji. Na czym polega i w jaki sposób się objawia?

Termin "dysmorfia" pochodzi z języka greckiego i oznacza brzydotę, przede wszystkim twarzy. Właśnie ta część ciała mocno wiąże się z objawami choroby. Osoby dotknięte chorobą mają obsesję na punkcie wyimaginowanych lub niemal niewidocznych niedoskonałości na swojej twarzy i nie tylko - wady mogą dotyczyć również innych części ciała. Chociaż ich skupienie może obejmować dowolną część ciała, to najbardziej martwią ich te widoczne, czyli twarz, włosy, skóra. Ich zmartwienia spowodowane są zatem w większości przypadków stanem cery (piegi, trądzik, przebarwienia, rozszerzone naczynka), rysy twarzy, wygląd nosa, kolor, gęstość i rodzaj włosów, waga, figura czy też proporcje ciała).

Ta chorobliwa obsesja zakłóca normalne, codzienne funkcjonowanie. Pacjent tak bardzo skupiony jest na swojej wadze, że nie jest w stanie zaakceptować swojego wyglądu. Mimo tego, że otoczenie nie widzi żadnego defektu na twarzy lub ciele chorego, to on jednak postrzega siebie bardzo krytycznie. Nie docierają do niego żadne argumenty przekonujące, że taki mankament po prostu nie istnieje lub nie jest żadną skazą.

Zespół Quasimodo objawia się przede wszystkim negatywną oceną swojego wyglądu, która nie ma odzwierciedlenia w rzeczywistości. Pacjent skoncentrowany jest na swoich wadach i wokół nich kręci się jego świat. Bezustannie dokonuje porównania swoich niedoskonałości z innymi. Ma przez to problemy z koncentracją na innych sprawach. W połączeniu z mocno zaniżoną samooceną sprawia to, że odczuwa niepokój w sytuacjach społecznych i w konsekwencji coraz bardziej wycofuje się z otoczenia, unika bliskich i przyjaciół.

Wśród innych objawów dysmorfofobii wymienia się zachowania kompulsywne, np. skubanie skóry, a także rozmaite gesty i czynności, których celem jest ukrycie wad. Mowa tu o takich sprawach, jak obsesyjne przeglądanie się w lustrze lub jego unikanie, zbyt częste zmienianie odzieży, nadmierna pielęgnacja, czy też wykonywanie kolejnych operacji plastycznych.

To poważne zaburzenie zazwyczaj pojawia się u młodych dziewcząt w okresie dojrzewania. Jest to szczególny czas, kiedy w życiu młodej osoby kształtuje się poczucie własnej wartości, wybiera autorytety i klaruje się u niej postrzeganie świata. Na rozwój tej choroby ma wpływ wiele czynników. Nie bez znaczenia są predyspozycje genetyczne, hormony, zaburzona samoocena, cechy osobowości (takie jak choćby nadwrażliwość, skłonność do wyolbrzymiania czy zbytnia szczegółowość), a także normy społeczne i odbieranie piękna poprzez standardy rozpowszechniane w mediach społecznościowych.

Osoby cierpiące z powodu dysmorfii wymagają leczenia, które może odbywać się za pomocą różnych metod. Niekiedy różne sposoby leczenia warto połączyć, by zwiększyć efekty terapii. Kluczowe w tym przypadku jest dobranie odpowiedniego leczenia do potrzeb danego pacjenta. Wielu ekspertów jest zdania, że pierwszym etapem leczenia jest konsultacja i opieka psychologiczna. Często rekomendowana jest intensywna psychoterapia, koncentrująca się na terapii poznawczo-behawioralnej. W czasie takich spotkań terapeuta skupia się na budowaniu z pacjentem własnej tożsamości, samooceny, poczucia wartości itp.

Inną metodą leczenia jest podawanie leków, np. przeciwdepresyjnych, które redukują obsesyjne myśli i kompulsywne zachowania, a także podnoszą poziom serotoniny (neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za samopoczucie, zasypianie, nastrój i inne procesy zachodzące w organizmie).