Ostatni dzień Czarnka. Przypominamy jego największe odklejki

27 listopada premier Morawiecki przedstawi skład nowego rządu PiS. Kontrowersyjnych polityków na stanowiskach minister i ministrów mają - według partii niechętnie oddającej władzę - zastąpić eksperci. Ze stanowiskiem ministra edukacji i nauki oficjalnie pożegna się Przemysław Czarnek.

Przygotowując podsumowanie trzech lat kadencji Czarnka (tekę ministra objął 19 października 2020 r.), nie sposób nie być pod wrażeniem, jak wiele głośnych kontrowersji udało mu się wywołać w ciągu tylko trzech lat. Trudno również nie być pod wrażeniem, że człowiek, który zantagonizował nauczycieli, naukowców i uczniów, czyli praktycznie wszystkie grupy, którym jego resort powinien ułatwiać życie, utrzymał się na stanowisku tak długo.

Trudno wybrać, który aspekt działalności Czarnka był najbardziej szkodliwy. W topce na pewno jest wprowadzenie w 2022 r. do szkół ponadpodstawowych przedmiotu "Historia i teraźniejszość" i podręczników autorstwa prof. Roszkowskiego. Na lekcjach poświęconych historii po 1945 r. nauczyciele są zmuszeni do lawirowania między próbami przekazania uczniom i uczennicom rzetelnej wiedzy, a realizacją podstawy programowej.

Portal glosnauczycielski.pl opisał podstawę programową jako "zbiór obsesji partii Przemysława Czarnka". W ramach HiT uczniowie i uczennice mają nauczyć się m.in. o tym, że rozdział Kościoła od państwa to wymysł komunistów, a rewolucja obyczajowa lat 60. wynikała z neomarksizmu. Dodatkowo poznają zdanie Jana Pawła II niemal na każdy temat, na który się wypowiadał.

Lex Czarnek to forsowane przez ministra przepisy zwiększające zakres władzy kuratorek i kuratorów nad dyrektorami i dyrektorkami szkół. W pierwszych dwóch wersjach dawały uprawnienia do wręcz natychmiastowego zawieszania i odwoływania przez kuratorium kierownictwa placówek, które nie będą "realizować zaleceń". Te pomysły dwa razy zawetował Andrzej Duda.

Lex Czarnek 3.0 zostało wprowadzone do Sejmu jako projekt obywatelski i było okrojone do przepisów, w myśl których to kuratorium miało decydować o zajęciach dodatkowych w szkołach, m.in. w zakresie tego, które organizacje pozarządowe będą mogły organizować lekcje.

Adekwatna do współczesnych realiów i rzetelna pod względem medycznym wiedza o płciowości i seksualności nie jest objęta w Polsce programem nauczania. Jej dostarczanie często biorą na siebie NGO-sy specjalizujące się w tematyce mniejszości LGBTQ+ czy bezpiecznego pod względem zdrowotnym i psychologicznym seksu.

Lex Czarnek 3.0 zostało odrzucone przez Senat. Po wygraniu przez koalicję partii opozycyjnych wyborów 15 października nie wróci już pod obrady Sejmu.

W 2022 r. Czarnek zlecił stworzenie platformy streamingowej MeduM (Multimedialna Edukacja Młodzieży). W sieci do projektu przylgnęła nazwa "CzarnkoFlix". Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) otrzymało polecenie rozpisania konkursu na produkcję ok. 230 krótkich filmów o tematyce historycznej, ekonomicznej i kulturowej. Na projekt przeznaczono prawie 30 mln zł.

Katarzyna Lubnauer z KO skomentowała dla press.pl: "Jedną z pierwszych decyzji nowego ministra edukacji i nauki będzie najpewniej audyt przetargów i konkursów ofert projektów ustępującego ministra Przemysława Czarnka". Zlecenia na filmy, które miały pojawić się na MeduM, otrzymały m.in. Fundacja Wspierania Historii Kinematografii Polskiej, Stowarzyszenie Aktywne Beskidy i stowarzyszenie Top 500 Innovators.

Platforma MeduM nigdy nie została uruchomiona. Nie była też jedynym przypadkiem dysponowania przez odchodzącego ministra publicznymi pieniędzmi w sposób budzący wątpliwości. NIK podała w 2023 r., że w resorcie miały miejsce "istotne nieprawidłowości dotyczące udzielania dotacji" oraz "naruszenie zasady przejrzystości finansów publicznych".

Przyznawanie przez Czarnka milionów złotych na remonty lub zakup nieruchomości organizacjom związanym z politykami PiS i Kościołem katolickim w mediach funkcjonuje pod hasłem "willa plus". Lewica złożyła w tej sprawie zgłoszenie do prokuratury w lipcu 2023 r.

Skomentowała to w Sejmie posłanka Agnieszka Dziemianowicz-Bąk: "To jest układ zamknięty. Pieniądze, które należą się dzieciom, nauczycielom, rodzicom i samorządom, lądują w kieszeni kolegów ministra Czarnka na zakup nieruchomości, które nijak nie wspierają systemu edukacji".

Swojemu niezadowoleniu z pozostawania Czarnka na stanowisku ministra edukacji wielokrotnie dawali wyraz uczniowie i uczennice. Pisaliśmy o buncie młodych posłów i posłanek Sejmu Dzieci i Młodzieży, o kontrowersjach wokół lekcji WF, przeładowanej podstawie programowej czy o kilkuletniej dziewczynce, która stała się ogólnopolskim symbolem stosunku uczniów i uczennic do ministra - na rozpoczęciu roku szkolnego 2023/24 nie podała Czarnkowi ręki.

Zapowiadając pikietę 1 września 2023 r. po siedzibą Ministerstwa Edukacji i Nauki, nauczycielki i nauczyciele wymieniali długą listę powodów, dla których uważają, że resort nie wypełnia swoich obowiązków. Chodziło o m.in. niskie pensje nauczycielek i nauczycieli przy rekordowo wysokiej inflacji, dojmujące braki kadrowe, a także złe reformy i konieczność radzenia sobie z ich skutkami.

Kryzys w polskiej edukacji trwa od wielu lat, ale przez nikogo nie był zarządzany aż tak fatalnie, jak przez Przemysława Czarnka. Osoba, która zostanie 27 listopada wyznaczona na to stanowisko przez premiera, nie obejmie urzędu. PiS nie ma większości w Sejmie X kadencji. Wśród kandydatek koalicji, które miałyby przejąć resort od Czarnka, są według radiozet.pl wymieniane m.in. Barbara Nowacka z KO i Agnieszka Dziemianowicz-Bąk z Lewicy.