Dlaczego Demi Lovato jest piosenkarko? Czyli jak mówić o osobach niebinarnych

Wczoraj świat obiegła wiadomość, że Demi Lovato jest osobą niebinarną i zmienia zaimki na „they/them”, bo to: „najlepiej oddaje płynność jej ekspresji płciowej i jest najbardziej autentycznym uzewnętrznieniem tego, kim jest i kogo wciąż jeszcze w sobie odkrywa”.

Z tej wiadomości ucieszyło się wiele osób, bo każda znana postać, która dzieli się ze światem swoją niebinarnością, jest ważną częścią jej normalizowania. To też dobry moment, żeby o niej porozmawiać, bo mam wrażenie, że u nas wciąż jest dość nieznanym tematem.

Myślę, że niektórzy mogli zastanawiać się, czemu np. na Instagramie Noizza napisano, że: „Piosenkarko Demi Lovato zrobiło coming out jako osoba niebinarna”. Tak, nie ma, co ukrywać, brzmi to inaczej niż to, do czego przywykliśmy. Jest jednak, moim zdaniem, bardzo potrzebne.

Pisaliśmy o tym, chociażby w naszym słowniczku, ale tak najprościej ujmując, to osoba, która nie pasuje do tego prostego, niestety przyjętego odgórnie, podziału na mężczyzn i kobiety. W związku z tym używanie wobec niej zaimków „on” lub „ona” jest po prostu niewłaściwie i krzywdzące.

Tutaj z pomocą przychodzą nam właśnie neutratywy, które odpowiadają za to „o” na końcu słowa „piosenkarko”. Jeśli jeszcze nie wiecie, czym są, to w skrócie mogłabym po prostu powiedzieć, że to słowa i zwroty, które nie są nacechowane płciowo.

Angielskie zaimki „they/them” rozwiązują sprawę, ale niestety nasz język jest pod tym względem ubogi. Nie znajdziemy w nim tak prostych i neutralnych zwrotów. Dlatego tak ważną inicjatywą jest Słownik Neutratywów Języka Polskiego, który pomaga tworzyć i znajdować takie słowa oraz ich odmiany, pokazując przy tym przykłady ich użycia w tekstach kultury.

Możecie wpisać dowolne słowo do wyszukiwarki i znaleźć jego neutralny, nienacechowany płciowo odpowiednik:

Żeby nasz język był bardziej neutralny możemy np. używać osobatywów np. osoba partnerska zamiast partner/partnerka. Pomocne są też na pewno neutralne końcówki takie jak np. „o”, „um” „rze” czy formy z iksem np. „chciałxbyś”, gdy nie znamy tożsamości płciowej danej osoby. Więcej informacji znajdziecie tutaj i polecam też zerknąć na zakładkę z terminologią!

Rozumiem, że ten temat jest dość nowy i mało popularny (szczególnie w Polsce). Może więc budzić pewnego rodzaju zakłopotanie, niezrozumienie czy nawet śmieszność. Żadna z tych reakcji nie jest niewłaściwa, jeśli po prostu nie wiemy, o co chodzi. Ważne jest jednak to, co potem z tą niewiedzą zrobimy.

Z tego też względu temat Demi Lovato i słowa „piosenkarko” wydaje mi się ważny, bo pozwala nam na dialog o tym, dlaczego używa się takiej, a nie innej końcówki. Mam nadzieję, że to moje krótkie wyjaśnienie trochę rozjaśniło Wam całą sprawę, która – nie ukrywajmy – szczególnie u nas nie jest łatwa.

W Polsce mamy problem z feminatywami, które przecież są w naszym języku od dawna (polecam zajrzeć do słownika z XX-lecia międzywojennego). Nie dziwi więc, że z formami, które dopiero zaczynają istnieć w naszym dyskursie, mamy jeszcze większy problem. Myślę jednak, że to, czy będą nas one dziwiły i śmieszyły, zależy tylko od nas i naszego używania tych słów.

Im częściej będzie się to działo, tym łatwiej oswoimy się z „piekarko”, „lekarcze” i „hedoniszcze”. Czy dla mnie te słowa wciąż brzmią inaczej i trochę dziwne? Tak. Ale cieszę się, że istnieje narzędzie, które pozwala mi je poznawać i ich używać, dzięki czemu nie ranię osób, dla których są one ważne.