Afganistan: Talibowie kazali ucinać i zakrywać głowy manekinom

Pierwszy rozkaz zapadł na początku 2023 roku. Jak podaje "Al Jazeera", talibowie nakazali właścicielom sklepów w zachodnim Afganistanie usunięcie głów manekinów, twierdząc, że naturalnej wielkości figury naruszają prawo muzułmańskie.

- Nakazaliśmy sklepikarzom odcinać głowy manekinom, ponieważ jest to sprzeczne z prawem szariatu - powiedział Aziz Rahman, szef Ministerstwa Promocji Cnoty i Prewencji Obyczajów w mieście Herat, cytowany przez AFP.

Wbrew pozorom - przynajmniej oficjalnie - nie chodzi tylko o kobiece manekiny, czy zakaz pokazywania przez kobiety włosów, a o muzułmańską zasadę nieprzedstawiania ludzkich postaci, tak samo jak aniołów, zwierząt czy graficznych wyobrażeń na temat Boga. W świecie islamu interpretacja tej zasady ma różną postać. W islamie szyickim przedstawiane od wieków na rycinach były nawet postaci ważnych dla historii islamu postaci, podczas gdy w islamie sannickim raczej się tego nie robi, choć wszystko zależy od regionu i momentu w historii - np. w Afryce Zachodniej ta tradycja nie zawsze jest przestrzegana. Przez to - inaczej niż w kulturze chrześcijańskiej - w tradycji muzułmańskiej bardzo popularne i rozwijane przez wieki były malowidła i ornamentyka florystyczna. Prawo to pochodzi z samego początku historii islamu i miało zapobiegać bałwochwalstwu, czyli oddawaniu czci wizerunkom różnych bogów czy bóstw w politeistycznej w dużym wymiarze w tamtych czasach Arabii.

Afganistan jest jedynym krajem na świecie, gdzie interpertacja tej zasady poszła tak daleko, że zakazano pokazywania manekinów z głowami. Co będzie następne? Zakaz wykonywania ludziom zdjęć?

Zia Shahreyar, dziennikarz BBC, specjalizujący się w sprawach afgańskich, udostępnił na Twitterze nagranie, na którym widać, jak sklepikarze piłami odcinają manekinom głowy. To oczywiście stało się viralem.

W kolejnych dniach w social mediach zaczęły pojawiać się nagrania przedstawiające talibów, którzy wchodzą do sklepów i nakazują co najmniej zasłonić twarze manekinów. Zdjęcia manekinów z plastikowymi workami na głowach lub twarzach obiegły internet. Niektóre mają nasunięte na twarz peruki, inne twarz przykryte folią aluminiową. Ponieważ większość manekinów stoi w butikach dla kobiet opinia publiczna - także komentujący Afgańczycy - łączą tę zasadę z postępującym odbieraniem praw kobietom przez talibów.

"W Afganistanie teraz nawet twarze kobiecych manekinów muszą być zakryte. Talibowie nakazali wszystkim właścicielom sklepów, aby albo ścinali kobiece manekiny, albo zakrywali ich twarze. To symbol traktowania kobiet przez talibów w Afganistanie. Straszne" - pisze na Twitterze Shabnam Nasim, Brytyjka afgańskiego pochodzenia, była doradczyni ds. przesiedleń afgańskich i ministra ds. uchodźców w Wielkiej Brytanii.

W sierpniu 2021 roku zagraniczne wojska opuściły Afganistan. Wtedy talibowie ponownie objęli kontrolę nad krajem. Od tego czasu prawa kobiet są tam regularnie ograniczane, a talibowie wprowadzają prawo oparte na bardzo literalnym rozumieniu tekstów źródłowych islamu.

20 grudnia zeszłego roku afgańskie ministerstwo szkolnictwa wyższego poinformowało, że studentki nie będą miały wstępu na uczelnie wyższe w całym kraju do odwołania. Talibowie twierdzą, że najpierw muszą przebudować program i sposób nauczania kobiet tak, aby był zgodny z ich interpretacją islamu, a także aby edukacja nie była w żadnym stopniu koedukacyjna. Główną wymówką jest obecnie brak funduszy na ten cel. Dodali, że zakaz jest motywowany próbą obrony honoru kobiet. Wcześniej talibowie zakazali, czy - według oficjalnego przekazu - czasowo wstrzymali, naukę dziewcząt w gimnazjum i liceum.

Ograniczyli też kobietom dostęp do większości dziedzin zatrudnienia i nakazali zakrywanie ciała od stóp do głów. Obecnie Afganistan i Iran to jedyne kraje na świecie, gdzie w prawie zapisany jest oficjalny nakaz noszenia hidżabu przez kobiety bez względu na ich wyznanie.

Z kolei w listopadzie talibowie zakazali kobietom korzystania z publicznych parków rozrywki i siłowni.

Pod koniec roku władze w Kabulu oznajmiły, że kobietom chcącym podróżować na dystansie dłuższym niż 72 kilometry nie wolno oferować transportu, chyba że towarzyszy im bliski męski krewny lub mąż.

Obecnie trwa dyskusja nad wprowadzeniem segregacji płci w placówkach opieki medycznej. Biorąc pod uwagę, że kobiety zostały - oficjalnie tymczasowo - usunięte ze szkół wyższych, trudno będzie w dłuższej perspektywie stworzyć i utrzymać efektywną sieć placówek z jedynie żeńskim personelem.

Jak donosi "Time", 9 stycznia 2023 roku talibowie zagrozili zamknięciem wszystkich sklepów i rynków, na których pracują kobiety w północnym Mazar-e-Sharif oraz zamknięciem wszystkich salonów piękności w Baghlan. Talibowie dali kobietom 10-dniowy okres karencji, po którym zostaną im zapewnione "odpowiednie" miejsca do pracy. "W języku talibów oznacza to, że zakaz w przygotowaniu" - pisze "Times".