Nic nie musisz, ale możesz chcieć! Jak? Poznaj nasze tipy na ogarnięcie się w 2022 roku!

Egzamin w piątek i choć temat ciąży nad głową, otwierasz książkę dopiero w czwartek wieczorem. Masz ważny test z historii, o którym pamiętasz, ale nie możesz się zebrać, by przejrzeć notatki. Odkładanie ważnych rzeczy na później nie jest czymś nadzwyczajnym. Robi tak wiele osób, zwłaszcza młodych.

Młodzi ludzie zdecydowanie częściej odwlekają działanie. Wskazuje się na trzy główne powody, dla których tak się dzieje: neuronalny, społeczno-rozwojowy i poznawczy. W pierwszym przypadku winna może być kora przedczołowa odpowiadająca za funkcje wykonawcze, która u młodych osób wciąż się rozwija. W drugim, społeczno-rozwojowym, uczniowie czy studenci mogli nie mieć wielu okazji, by nauczyć się efektywnie radzić sobie z prokrastynacją, ponieważ nie muszą mierzyć się z takimi zadaniami, jak szukanie pracy czy zakładanie i utrzymanie rodziny. Z kolei argument poznawczy mówi o tym, że młodzi ludzie myślą o czasie jak o nieograniczonym zasobie. Mają poczucie, że zostało im go jeszcze wiele i nie muszą się spieszyć – wyjaśnia dr Alicja Gniewek, psycholożka i trenerka współpracująca z Wydziałem Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.

I choć może nie raz usłyszałeś, że jesteś leniwy i znowu zostawiasz wszystko na ostatnią chwilę, mamy dla ciebie dobrą wiadomość: naukowcy są zdania, że prokrastynacja nie ma nic wspólnego z lenistwem!

Odróżnia je fakt, że bycie leniem oznacza bierność, niechęć do podejmowania wyzwań i brak perspektyw. Ty jesteś z natury ciekawy, masz ochotę poszerzać swoje horyzonty, ale boisz się, czy sobie poradzisz. By złagodzić napięcie, odkładasz naukę na później. Wiesz, że ostatecznie będziesz musiał się zmobilizować, ale do tego czasu starasz się o tym nie myśleć.

To jednak daremny wysiłek, prawda? Cały czas masz z tyłu głowy czekające na ciebie zadania. Boisz się, że zawalisz. Masz poczucie winy, że zamiast się uczyć, idziesz do koleżanki lub odpalasz kolejną grę. Marnujesz energię i czas. Przekonujesz samego siebie, że to ostatni raz i wszystko się zmieni. To jednak na nic.

Nowy rok sprzyja postanowieniom. Może to dobry moment, by coś zmienić w swoim podejściu do trudnych zadań? Tylko jak to zrobić, by się udało?

Zaplanuj swoją naukę

O terminie egzaminu czy ważnego sprawdzianu wiesz najczęściej z dużym wyprzedzeniem. Zaznacz sobie tę datę w kalendarzu lub ustaw "przypominajkę" w telefonie. To będzie meta, do której będziesz dążyć. Od razu wyznacz sobie nagrodę, np. "po egzaminie pójdę ze znajomymi do kina" albo "zrobię sobie maraton filmowy". To będzie cię mobilizować.

Podziel materiał, którego musisz się nauczyć na etapy, np. jednego dnia przeczytasz jeden rozdział książki i zrobisz z niego notatki. Zacznij od tematów najtrudniejszych i najważniejszych. Uwzględnij też relaks, np. spacer, wyjście na rower lub rundę (bądź dwie) gry. Zapisz to! Odpoczynek jest tak samo ważny, jak nauka.

"Nie muszę", ale CHCĘ!

Zmień narrację z "muszę" na "chcę". Brzmi banalnie? Psychologowie są zdania, że to działa! Nikt z nas przecież nie lubi, kiedy mu się rozkazuje. "Musisz posprzątać w swoim pokoju" nie brzmi zachęcająco, prawda? I tak samo jest z egzaminami. Kiedy myślisz o nich w kategoriach przymusu, automatycznie się buntujesz.

A przecież doskonale zdajesz sobie sprawę z tego, że egzamin to tylko jeden z kilku etapów, który musisz przejść, by dojść do celu. Chcesz się dostać na politechnikę? Super, ale jeśli oblejesz ten sprawdzian, możesz mieć problem, by zostać studentem dobrej uczelni. Marzysz o tym, by wyjechać na wymianę studencką do Hiszpanii? Świetnie, tylko bez znajomości języka możesz o tym zapomnieć.

Zamień w swojej głowie "muszę" na "decyduję się", "wybieram". Uświadom też sobie, że to ty decydujesz o swoich potrzebach czy wyborach. To twoje zadanie i jego realizacja doprowadzi cię tam, gdzie chcesz być.

Bądź dla siebie dobry

Często jesteśmy dla siebie surowi, zwłaszcza wtedy, gdy mamy poczucie winy. Samych siebie oskarżamy o lenistwo czy brak zaangażowania. To błędne koło! Tym sposobem nie tylko odwlekamy wykonanie zadania, lecz także jesteśmy zestresowani i pełni napięcia, co z kolei nie pomaga w nauce.

Warto być dla siebie wyrozumiałym. Na dłuższą metę presja wewnętrzna czy zewnętrzna zazwyczaj się nie sprawdza. W budowaniu dobrych nawyków jest potrzebne pozytywne wzmocnienie. Nagradzaj się za każdy element wykonany zgodnie z celem. To zwiększa chęć do dalszego działania i wspiera pozytywną pętlę nawyków – przekonuje dr Gniewek.

Mierz siły na zamiary!

Im jesteśmy starsi, tym więcej trudnych zadań przed nami. Możemy też chcieć coś zmienić w swoim dotychczasowym życiu, ale brakuje nam odwagi, by to zrobić. Jeśli więc wyznaczyłeś sobie cele na 2022 r., spójrz na nie jeszcze raz i oceń, czy są realne.

Nie ma nic gorszego niż stawianie sobie poprzeczki na tyle wysoko, że jej przeskoczenie jest niemożliwe. Cele, jakie sobie wyznaczamy do osiągnięcia, muszą być konkretne, mierzalne, osiągalne i realne.

Papier przyjmie wszystko, ale nie zawsze damy radę udźwignąć ciężar zadania, który zrzuciliśmy na swoje barki.

Zweryfikuj więc jeszcze raz swoje postanowienia noworoczne. Wyznacz termin ich realizacji. Zaznacz też etapy pośrednie. Małymi krokami dojdziesz do celu szybciej i efektywniej!

Zawalcz o swoje marzenia

Nie daj sobie wmówić, że nie dasz rady osiągnąć sukcesu. Odsuń się od malkontentów i zawalcz o siebie. Jeśli na przykład interesujesz się naukami ścisłymi i przyrodniczymi, spróbuj swoich sił w rekrutacji do nowej 8. edycji programu naukowo-edukacyjnego ADAMED SmartUP. Jej pierwszym etapem jest punktowana gra online. Im wyższy wynik osiągniesz, tym większa szansa, że zostaniesz zaproszony do kolejnych etapów rekrutacji. Kto wie, może to właśnie ty znajdziesz się wśród 50 wybranych nastolatków, którzy wezmą udział w letnim innowacyjnym obozie naukowym. Najlepsi uczestnicy obozu będą mieli szansę na zdobycie rocznego programu konsultacji edukacyjnych i stypendium w wysokości 40 tys. zł.

Do programu ADAMED SmartUP mogą przystąpić uczniowie z całej Polski, którzy mają 14–19 lat. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie. A dlaczego nie warto odkładać tego zadania na ostatnią chwilę?

Po pierwsze, dlatego że do celu dążymy etapami, a każdy z nich to ciekawa przygoda. Nie ma tu szkolnego systemu oceniania ani nauczyciela, który krytycznie będzie podchodził do naszej pracy. Jesteś ty oraz gra online. Do jej przejścia jest potrzebna wiedza oraz umiejętność krytycznego myślenia, które posiadasz.

Po drugie, to ciekawe wyzwanie, które może być furtką do dalszych sukcesów. I po trzecie, wraz z innymi wkroczysz do świata nauki z prawdziwego zdarzenia. Będziesz uczyć się pod okiem najlepszych, co da ci szansę rozwoju. To dla ciebie ogromna szansa na wyjście poza ramy szkolnej wiedzy. To też możliwość spełnienia swoich marzeń. Do celu będą cię prowadzić wykwalifikowany zespół naukowców oraz twoi rówieśnicy, którzy mają podobne plany. Razem możecie więcej!