ChatGPT zamiast nauczyciela? Uczniowie mówią, jak używają AI

Każdy dzień przynosi nowe rozwiązania w dziedzinie sztucznej inteligencji. Staramy się nadążać za zmianami i opisywać, jak wpływają na rzeczywistość. Niniejszy artykuł jest częścią autorskiego cyklu CASE FOR AI, w którym jako redakcja Vibez omawiamy tematy dotyczące sztucznej inteligencji. Sprawdźcie poprzednie odsłony serii o tym, jak filmy AI przejmują social media i wywiad z mentorką kariery.

AI opanowała wiele dziedzin naszego życia. Analizuje, co oglądamy na Netfliksie i słuchamy na Spotify, po czym proponuje nowości w naszym guście. ChatGPT oceni list motywacyjny i zasugeruje, jak go ulepszyć. Youtuberzy wykorzystują narzędzia AI do tworzenia miniaturek filmów, aby lepiej się "klikały". Sztuczna inteligencja w Google Maps pomaga omijać korki i wybierać najlepsze trasy. Rozwój AI jest też wyzwaniem dla systemu edukacji. Młode pokolenie szybko przyswaja nowinki technologiczne i wykorzystuje w codziennej nauce.

Jak wynika z raportu "Polska edukacja w cieniu AI", 58 proc. uczniów i studentów w trakcie swojej edukacji korzystało z narzędzi bądź aplikacji opartych na sztucznej inteligencji. Eksperci z Collegium Da Vinci w Poznaniu zbadali związek między zwiększającym się znaczeniem sztucznej inteligencji a polskim systemem edukacji. Z dokumentu wynika, że 38 proc. osób uczących się wykorzystuje narzędzia AI jako wsparcie w docieraniu do informacji zamiast wyszukiwarki, 35 proc. do tłumaczenia, a 30 proc. do pisania tekstów. Uczniowie i studenci posiłkują się AI przy tworzeniu prezentacji oraz jako wsparcie przy robieniu grafik i ilustracji.

AI wkracza do polskich szkół głównie za sprawą uczniów. Dr Dominik Skowroński z Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego zapytał niemal 100 uczniów szkół średnich, czy korzystają ze sztucznej inteligencji w szkole.

"Niemal jednogłośnie stwierdzili, że tak. Zakres wykorzystania przez nich narzędzi jest szeroki. Dotyczy m.in. zgłębiania niezrozumiałych zagadnień poprzez dialog z chatbotem, wyszukiwania źródeł, ale również posługiwania się AI do tworzenia pracy domowej" - wyjaśnił dr Skowroński w komentarzu dla PAP.

Ekspert zauważył, że nastolatkowie, z którymi rozmawiał, coraz częściej wykorzystują AI do ściągania. Popularna metoda polega na tym, że uczeń robi zdjęcie kartce z zadaniami, po czym wrzuca do ChatGPT i prosi o rozwiązanie. Gotową odpowiedź przepisuje i za kilka dni otrzymuje bardzo dobrą ocenę. Dr Skowroński podkreśla, że takie zachowanie nie dotyczy wszystkich uczniów i trudno stwierdzić, na ile jest powszechne.

Co o korzystaniu ze sztucznej inteligencji mówią uczniowie? Poprosiliśmy ich o wyjaśnienie, w jaki sposób używają narzędzi AI i czy są to nowinki technologiczne, które rzeczywiście ułatwiają naukę. Odpowiedzi nie są tak oczywiste, jak mogłoby się wydawać na podstawie badań.

- Sztuczna inteligencja jest dla mnie ostatecznością - mówi Wiktoria, 18-letnia maturzystka. - Staram się nie wyręczać nią zbyt często. Używam jej, gdy muszę zaliczyć coś z przedmiotu, który totalnie nie jest mi potrzebny na maturze. Wtedy wstawiam jakieś pytanie do ChatGPT i on szybko porządkuje mi wiedzę. Dzięki temu mam wszystko w jednym miejscu i nie muszę szukać rzeczy po internecie, co jest niesamowitą oszczędnością czasu.

Wiktoria próbowała wykorzystać ChatGPT do weryfikacji tego, czy prawidłowo rozwiązała zadania, na które nie ma odpowiedzi w podręczniku. - Niestety wtedy często ujawnia się ograniczenie ChatGPT, że totalnie nie ogarnia przedmiotów ścisłych. Dlatego używam go do mniej istotnych dla mnie przedmiotów jak historia. On zbiera zgromadzone w internecie fakty i klarownie przedstawia, ale w chemii, matematyce czy biologii gubi się i rzadko odpowiada sensownie - wyjaśnia maturzystka.

Wiktoria zauważa korzyści z używania ChatGPT przy parafrazowaniu i wyjaśnianiu sensu tekstu naukowego prostszymi słowami. 18-latka posługuje się też tym narzędziem do nauki języków: - Zamiast wyszukiwać zasady gramatyki czy przykłady w internecie, w sekundę mam odpowiedź na pytanie i wytłumaczenie jakiegoś zagadnienia w łatwy sposób - mówi maturzystka.

Z narzędzi AI w nauce korzysta Ola, maturzystka, która prowadzi profil na TikToku @studygraminaczej:

- Ze sztucznej inteligencji zaczęłam korzystać około rok temu i codziennie pomaga mi w nauce. Przede wszystkim używam jej do nauki języków. Często zadań z podręcznika jest po prostu zbyt mało, wtedy generuję sobie karty pracy i później proszę o napisanie odpowiedzi z wyjaśnieniami. Bardzo mi to pomaga szczególnie w nauce słownictwa, bo wystarczy zrobić zdjęcie np. słownika z danego działu i aplikacja wygeneruje potrzebne materiały. Tak samo często wrzucam do aplikacji zdjęcia zadań z moich książek i proszę o wygenerowanie podobnych. Nie zawsze pierwsze treści spełniają wszystkie oczekiwania, ale właśnie to jest w AI moim zdaniem fajne, że zawsze mogę prosić o ich przeredagowanie. Jeszcze nie zdarzyło mi się żeby zadania z języków miały błędy - mówi maturzystka.

- Próbowałam robić to samo z fizyki czy matematyki i tutaj sytuacja jest całkiem inna, bo AI radzi sobie z prostymi obliczeniami i teorią, ale nadal nie jest w stanie rozwiązać ani wymyślić bardziej skomplikowanych zadań. Dlatego często korzystam ze sztucznej inteligencji, kiedy odpowiedź na moje pytanie nie jest łatwo dostępna w internecie. Zamiast szukać w wyszukiwarce bilansu danej reakcji chemicznej czy innej specyficznej informacji, wolę szybko dostać odpowiedź od AI. Dzięki temu nie muszę przekopywać stron tekstu, a dostaje zwięzłą odpowiedź - wyjaśnia Ola.

Lena jest uczennicą drugiej klasy liceum i prowadzi lifestylowy profil na TikToku @lfreitag. Często korzysta narzędzi AI i jest zadowolona z tego, jak sztuczna inteligencja sprawdza się w przedmiotach ścisłych.

- Często napotykam trudności w nauce, zwłaszcza w matematyce, w której nie zawsze od razu rozumiem sposób rozwiązania zadań. W takich momentach sztuczna inteligencja jest dla mnie ogromnym wsparciem. Nie tylko podpowiada rozwiązania, ale przede wszystkim tłumaczy krok po kroku, jak do nich dojść, co pomaga mi lepiej zrozumieć materiał - wyjaśnia licealistka.

- AI przydaje się również w innych przedmiotach: wyjaśnia trudne zagadnienia prostszym językiem, pomaga w analizie tekstów literackich, a nawet podsuwa pomysły na wypracowania. Dzięki temu nauka jest efektywniejsza, mniej stresująca i bardziej zrozumiała. Choć nie zastąpi nauczyciela, to świetnie wspiera mnie w codziennym zdobywaniu wiedzy - mówi Lena.

Wpływ AI na sposób uczenia się nie pozostaje niezauważony przez nauczycieli. Jak rewolucja sztucznej inteligencji wygląda z ich perspektywy? Zapytaliśmy o to Łucję, polonistkę pracującą w jednej ze szkół podstawowych we Wrocławiu.

- Narzędzia AI niezmiennie podnoszą atrakcyjność zajęć w oczach uczniów, niezależnie od działań, do jakich są wykorzystywane. Dla nas, nauczycieli, są więc skutecznym wsparciem w przekazywaniu wiedzy i umiejętności. By jednak rzeczywiście mogły służyć dzieciom do realizacji tych celów, potrzeba naszych podpowiedzi i moderacji - wyjaśnia nauczycielka.

- Uczniowie, gdy mają dowolność w wyborze narzędzia AI, które pomoże im w dotarciu do informacji, najczęściej wybierają ChatGPT. Niestety, tak jak wcześniej bezrefleksyjnie kopiowali fragmenty z Wikipedii, tak teraz do wygenerowanych treści podchodzą często równie bezkrytycznie. Niechętnie weryfikują źródła, mają duże trudności z selekcjonowaniem informacji. Myślę jednak, że naszym zadaniem nie jest negowanie istnienia tego narzędzia i jemu podobnych, ale wsparcie uczniów w rozsądnym korzystaniu z jego możliwości.

- W budowaniu odpowiednich promptów dostrzegam pewną analogię do jasnej i skutecznej komunikacji z ludźmi. Jako że wciąż zbieramy żniwo pandemicznej izolacji, powinniśmy nieustannie prowadzić uczniów do wykształcenia i rozwijania umiejętności precyzyjnego wyrażania swoich myśli i oczekiwań. Jednocześnie obserwuję, że pewna grupa uczniów upatruje w narzędziach AI nie tylko "ułatwiaczy" życia, ale świadomie wykorzystuje ich potencjał do rozwijania swojej działalności twórczej i zaskakującego łączenia rozmaitych zasobów sieci. Zakładam, że to właśnie oni z czasem wytyczą nowe kierunki szeroko rozumianej sztuki i z zaciekawieniem przyglądam się tym eksperymentom - podsumowuje nauczycielka.