Zabawki bez podziału na płeć. Hiszpania zakazuje seksistowskich reklam

Doskonale pamiętam zabawki z lat 90. Chłopcy tradycyjnie dostawali wtedy samochody, roboty, klocki i wszelkie zabawki techniczne, które rozwijały motorykę i zdolność logicznego myślenia. Wczuwali się w superbohaterów, stróżów prawa, architektów, konstruktorów. Wśród prezentów dla dziewczynek dominowały dwa typy. Pierwszy uczył opiekuńczości i socjalizował nas do zastania matkami i paniami domu. To lalki – bobasy, małe wózki, plastikowe kuchenki, a nawet odkurzacze. Drugi rodzaj to te, które uczyły, że kobieta musi bardzo dbać o to, jak wygląda. To zestawy małej kosmetyczki, małej fryzjerki itd.

Z biegiem lat, tak jak zmieniało się sztywne kiedyś podejście do ról płciowych, zmieniały się też zabawki. Dziś nikt – mam nadzieję– nie zrobi wielkiego skandalu z tego, że mały chłopiec buja lalę w wózku, a dziewczynka buduje fortecę. Mimo to w Google nadal królują frazy, takie jak "zabawki dla dziewczynek", "jaka zabawka dla chłopca?", a w katalogach reklamowych znanych sieci na osobnych stronach - najczęściej różowych i niebieskich - proponuje się produkty dla dziewczynek i chłopców.

Dlatego z wielkim entuzjazmem przyjęłam wiadomość, że 1 grudnia w Hiszpanii w życie wszedł nowy kodeks deontologiczny zakazujący reklamy zabawek dla dzieci, które wskazywałyby, że dana zabawka jest zarezerwowana dla dziewczynek czy dla chłopców. Według nowych przepisów, zabawki mają zostać pozbawione skojarzeń z płcią. Innymi słowy, w reklamie samochodzików występować powinna także dziewczynka. O sprawie poinformowała "Polska Agencja Prasowa".

Nowe przepisy dotyczą produkcji i reklamowania zabawek przeznaczonych dla dzieci w wieku do 15 lat, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci do siedmiu lat, które - jak założył ustawodawca - są najbardziej podatne na utrwalanie tradycyjnych ról płciowych.

Komunikaty handlowe mają "unikać uprzedzeń i przypisywania stereotypowych ról związanych z płcią", takich jak np. zarezerwowanie zawodu pilota, policjanta czy żołnierza do chłopców. Produkty nie powinny być przedstawiane jako przeznaczone tylko dla jednej płci i mają być pozbawione skojarzeń kolorystycznych, czyli różu dla dziewczynek i koloru niebeskiego dla chłopców.

Przekazy reklamowe mają posługiwać się językiem inkluzywnym, przedstawiać pozytywne wzorce do naśladowania, stymulować zdrową, odpowiedzialną i zrównoważoną konsumpcję, a same zabawki mają promować pluralistyczny, egalitarny i wolny od stereotypów wizerunek dzieci.

Hiszpańskie Ministerstwo ds. Konsumentów zmianę prawa poprzedziło kampaniami społecznymi, które miały popularyzować wiedzę o tym, że każda zabawka może mieć wpływ na kształtowanie osobowości dziecka i jego rozwój.

I choć zmiana prawa najpewniej wymusi neutralne płciowo podejście na rynku zabawek w Hiszpanii, wiele firm od jakiegoś czasu zdecydowało się na podobny krok. Jakiś czas temu brytyjska sieć sklepów Marks & Spencer zrezygnowała z podziału na zabawki dla dziewczynek i dla chłopców. Podobną tendencję widzimy m.in. w reklamach zabawek Lego.

Rok temu opublikowano badania organizacji non profit Geena Davis Institute on Gender in Media z udziałem ok. siedmiu tys. dzieci w wieku od sześciu do 14 lat oraz ich rodziców z siedmiu krajów: Chin, Czech, Japonii, Polski, Rosji, Wielkiej Brytanii i USA. . Jak pisze serwis "Wirtualne Media, z badania wynika że na skutek powielania stereotypów aż 71 proc. chłopców obawiało się, że staną się obiektem żartów kolegów, jeśli będą się bawili zabawkami uznanymi tradycyjnie za przeznaczone dla dziewczynek, a ok. 41 proc. dziewczynek obawiało się wyśmiania w przypadku zabawy zabawkami uznawanymi za chłopięce. "Dziewczynki są gotowe na świat, ale społeczeństwo nie jest jeszcze gotowe do wspierania ich rozwoju przez zabawę" - pisano w raporcie z badania.

Naukowcy wskazali, że stereotypy na temat płci, które mają swoje odbicie w zabawkach, ograniczają rozwój kreatywności u dzieci i w dłuższej perspektywie mogą ograniczać je w wyborze ścieżki kariery. Badanie wykazało, że rodzice kilkakrotnie częściej myśleli o naukowcach czy inżynierach jako o mężczyznach, niż o kobietach.