Ruska onuca - co oznacza określenie, którym bywa nazywany Grzegorz Braun?

Kiedy wieczorem 31 grudnia 2021 roku otwieraliśmy szampany, nikt z nas nie przypuszczał, że za kilka tygodni głównym tematem będzie rosyjska napaść na Ukrainę. Słowo "wojna" kojarzyło się raczej z nudnymi podręcznikami do historii, a nie z poranną prasówką. 24 lutego wiele rzeczy się zmieniło w naszym codziennym życiu - między innymi słownictwo, którym się posługujemy.

W niniejszym artykule chciałbym wyjaśnić, co oznacza termin, który zdobył sporą popularność, kiedy wybuchła wojna w Ukrainie. Chodzi o określenie "ruska onuca". Być może niektórym z was zdarzyło się użyć tego zwrotu w ciągu ostatnich kilku tygodni. Przekonajcie się, czy zrobiliście to świadomie, wiedząc, co znaczy ten zwrot, czy może kierowaliście się językową intuicją.

Zacznijmy od wytłumaczenia, czym jest onuca. Wielki Słownik Języka Polskiego PAN podaje, że onucą nazywamy "szeroki kawałek materiału do owijania stopy, używany zamiast skarpety".

Zwyczaj używania onuc najdłużej przetrwał w wojsku, ponieważ onuca - jeśli była prawidłowo założona - dobrze chroniła przed zimnem, otarciami i izolowała stopy od obuwia. W polskiej armii zaprzestano korzystać z onuc w latach 80. XX wieku, ale wojsko rosyjskie zrezygnowało z onuc dopiero w 2013 roku w wyniku reform przeprowadzonych przez Siergieja Szojgu.

Przejdźmy do drugiej części zwrotu, czyli przymiotnika "ruski". Słowo pochodzi od nazwy Ruś i pierwotnie odnosiło się do wszystkich terenów zamieszkiwanych przez Rusów (Rosja, Białoruś i Ukraina). Dopiero w XVI wieku powstała nazwa "Rosja", która miała brzmieć bardziej po grecku i nawiązywać do tradycji bizantyjskiej. Od tamtego momentu "Rusią" nazywano jedynie tereny ukraińsko-białoruskie. W języki polskim przymiotnik "ruski" używamy wtedy, gdy chcemy z pogardą nazwać Rosjanina.

No to teraz czas na crème de la crème. Co wyjdzie, jeśli przed onucą postawimy przymiotnik "ruska"? Wielki Słownik Języka Polskiego PAN podaje, że ruska onuca "jest pogardliwym określeniem na osobę, o której mówiący sądzi, że wykonuje działania propagandowe na rzecz Rosji lub w inny sposób jej sprzyja".

Trudno się dziwić, że określenie "ruska onuca" zyskało popularność w związku z wybuchem wojny w Ukrainie. Zobaczcie, jak to wygląda w internetowych statystykach - widać wyraźny wzrost liczby wyszukiwań frazy "ruska onuca" w wyszukiwarce Google w okresie rozpoczęcia rosyjskiej inwazji.

Grzegorz Braun odkąd odpalił się z pLandemią i śmiercionkami jest totalnie nie do zniesienia. Natomiast obecnie, widząc to co wypisuje, ciężko mi się dziwić ludziom, którzy kpią z niego, że jest ruską onucą. - @Parslij

Ruska onuca Braun oburzony ukraińską flagą w Sejmie. Pisze o "Ukro-Polinie" - @ZbiggyL

To pięciu posłów Konfederacji, którzy jako jedyni nie poparli projektu ustawy o Obronie Ojczyzny. Udziału w głosowaniu nie wziął Grzegorz Braun…. I później się dziwią, ze maja ksywy "ruska onuca" - @PNisztor

Ile razy można tłumaczyć, że NATO nie pójdzie na wojnę z Rosją? Czy nasze jastrzębie ogłoszą teraz, że Stoltenberg jest ruską onucą? - @katarzyna_ts

Wiadomości TVP i ruska onuca Michał Karnowski szczuje na opozycję... - @PabloMo09825801

W ramach humorystycznego podsumowania tematu linkuję do zabawnej "afery", którą nagłośnił fanpejdż "Czy na leftbooku jest dzisiaj inba?". Otóż gdzieś w internecie wywiązała się dyskusja na temat tego, czy nazwanie kogoś ruską onucą jest przejawem klasizmu i rusofobii.

Jak to skomentować? Cóż, w obliczu rosyjskiej inwazji na Ukrainę tego typu dylematy brzmią jak prowokacja... ruskich onuc XD

Źródła: wsjp.pl/trends.google.com/wyborcza.pl/educalingo.com/polskieradio.pl/Twitter