Idea "zielonych miast". Jak dążyć do ekologicznego rozwoju metropolii?

Jak wygląda miasto XXI wieku? Mikrokawalerki, szybujące w górę ceny wynajmu i mieszkań, atrakcje czyhające na każdym kroku. Metropolie są uosobieniem szybkiego życia, aczkolwiek to wcale nie musi równać się egzystencją w zanieczyszczonym środowisku. Idea zielonych miast trafiła w gusta miejskim planerom oraz samym mieszkańcom, którzy również biorą pod uwagę aspekt ekologiczno-klimatyczny, wybierając miejsce do życia.

Popularność zielonych miast wzięła się z szalejącej urbanizacji. Ludzie już pod koniec XX wieku, kiedy nastąpił gwałtowny rozwój ośrodków miejskich, wiedzieli, że potrzebują balansu. Idealny stan miałyby zapewniać miejsca, które łączyłyby zalety miasta z przymiotami wsi: dostępem do natury i czystego powietrza. Zielone miasta w dzisiejszym znaczeniu to takie, które działają proekologicznie i podejmują kroki w stronę walki z kryzysem klimatycznym.

W Polsce badając najbardziej zielone miasta, bierze się pod uwagę kilka aspektów:

• indywidualny transport elektryczny,
• transport publiczny,
• działania na rzecz jakości powietrza,
• społeczność lokalną,
• zdrowie publiczne.

Wiele działań, które mają potencjał na poprawę jakości życia w mieście, są zależne bezpośrednio od jego mieszkańców, choć oczywiście skorelowane z zarządzeniem ośrodka przez władze. Wybór transportu miejskiego ponad indywidualny możliwy jest wyłącznie w przypadku wygodnej sieci komunikacyjnej. W Polsce mogą pochwalić się nią przede wszystkim duże miasta, takie jak Warszawa czy Poznań. Mniejsze miejscowości wciąż są dotknięte wykluczeniem komunikacyjnym, co bezpośrednio przekłada się także na ich "ekologiczność". Istotna jest również samoświadomość społeczności lokalnej: stopień segregacji śmieci, cyrkulacji zasobów, stopni zużycia wody itp.

W 2021 r. tytuł najbardziej zielonego miasta w Polsce przypadł w udziale Lublinowi. Miasto w południowo-wschodniej części kraju i stolica woj. lubuskiego wyróżnia się przede wszystkim wysokim wskaźnikiem dbania o zdrowie publiczne oraz aktywnością samorządów. Lublin punktuje także za rozwój w aspektach, w których dotychczas nie miał imponujących wyników, takich jak elektromobilność. Dwa kolejne miasta w czołówce najzieleńszych ośrodków miejskich w Polsce według raportu Europolis to Katowice oraz Łódź.

Rumunia wkłada gigantyczny wysiłek, aby ośrodki miejskie w kraju były bardziej przyjazne codziennemu funkcjonowaniu. Najzieleńsze miasta to Oradea, Cluj-Napoca i Sibiu, choć ogromne starania poczyniło w ostatnim czasie także miasto Galati. To właśnie tam jest najczystsze powietrze w całej Rumunii.

Co robią mieszkańcy, żeby w tych miastach Rumunii żyło się lepiej? Stawiają nacisk na segregację odpadów czy ogrzewają domy energią geotermalną. Państwo podejmuje też odgórne wysiłki:

• przekształca zdegradowane tereny w użytkowe tereny zielone,
• buduje ścieżki rowerowe,
• instaluje panele słoneczne na budynkach publicznych,
• modernizuje transport publiczny,
• ogranicza miejsca parkingowe i ruch samochodowy.

Jednym z najbardziej zielonych miast w Litwie jest Olita. Władze miasta szczycą się, że miasto równocześnie rozwija się pod względem gospodarczym i środowiskowym.

"Wraz ze wzrostem gospodarczym ekspansja miast zwykle staje się bardziej intensywna, infrastruktura transportowa rośnie, więcej obszarów jest wykorzystywanych pod zabudowę, wzrasta zużycie zasobów naturalnych - a także zanieczyszczenie. Większość czynników ekonomicznych wpływa na środowisko. Dlatego, aby zapewnić właściwą ochronę środowiska i osiągnąć wyznaczone cele, konieczne jest, aby gospodarka rozwijała się zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, tj. harmonizując cele środowiskowe, gospodarcze i społeczne oraz ograniczając szkody środowiskowe - twierdzi Vida Macerniene, szefowa Departamentu Ochrony Środowiska w Administracji Miasta Alytus.

Macerniene podkreśla, że miasto i mieszkańcy muszą ze sobą ściśle współpracować, żeby ekologiczne działania miały sens. Uważa, że ta synergia jest konieczna - że ludzie muszą zrozumieć, dlaczego pewne działania są podejmowane.

"Konieczne jest zwiększenie świadomości mieszkańców i ich kompetencji w dziedzinie ochrony środowiska, informowanie o ich wpływie na środowisko oraz o możliwościach wyboru bardziej zrównoważonych rodzajów działalności" - dodaje.

Źródło: Europolis: "Zielone miasta. Polskie miasta na rzecz klimatu, środowiska i zdrowia mieszkańców"