Social media w trybie wojny. Jak chronić głowę w czasie kryzysu?

Dni takie jak 10 września nie są normą. Każdy, kto rano włączył telefon i spojrzał na newsy, widział tylko jeden temat: rosyjskie drony wleciały na terytorium Polski, samoloty zestrzeliły zagrożenie. Szczątki obiektów spadły m.in. w województwie lubelskim, podlaskim, mazowieckim i podkarpackim. W miejscowości Wyryki dron uszkodził dach domu. Mieszkańcy kilku województw otrzymali Alert RCB, na czterech lotniskach wstrzymano ruch. Polska uruchomiła art. 4 NATO, czyli konsultacje sojusznicze.

Najważniejsza jest informacja, że nikomu nic się nie stało. Fakt ten jest jednak słabo widoczny w przestrzeni medialnej, w której alarmistyczne nagłówki budzą obawę o bezpieczeństwo swoje i bliskich. Z mediów społecznościowych "znikają" plotki o dramach influencerów czy recenzje filmowych nowości. Feed jest pełen wypowiedzi polityków, materiałów dotyczących wojska i niepokojących wizji przyszłości.

Tak działają media i ludzki mózg. W czasie kryzysu najbardziej klikają się emocje, szczególnie strach, niepewność, gniew. Sytuację podkręcają algorytmy mediów społecznościowych, które promują treści wywołujące silne reakcje i budzące dyskusję. W obliczu zagrożenia ludzki mózg szuka informacji o bezpieczeństwie, a nie o nowym związku influencerów. Dlatego tak szybko social media zamieniły się w kronikę wojskową podczas kryzysu związanego z rosyjskimi dronami.

W sytuacji wywołującej tak dużo emocji warto zatroszczyć się o swój komfort psychiczny. Jak to zrobić? Poprosiliśmy o wskazówki psycholożkę i psychoedukatorkę Aleksandrę Stubę.

Jakub Tyszkowski, Vibez.pl: - Dlaczego tak trudno jest się oderwać od scrollowania negatywnych newsów, nawet gdy czujemy, że zalew niepokojących informacji nam szkodzi?

Aleksandra Stube: - To zjawisko ma swoją nazwę - doomscrolling to właśnie nawyk kompulsywnego przeglądania negatywnych wiadomości, nawet jeśli jest to dla nas szkodliwe. Nasze mózgi naturalnie zwracają większą uwagę na informacje o zagrożeniu, bo jest to naturalny mechanizm ewolucyjny, który kiedyś miał chronić nas przed zagrożeniem. Właśnie dlatego negatywne treści mocniej przyciągają naszą uwagę i wzbudzają w nas lęk. Towarzyszy temu napięcie emocjonalne, które paradoksalnie próbujemy redukować poprzez dalsze scrollowanie - w końcu umysł próbuje pozyskać jeszcze więcej informacji w nadziei, że przygotuje nas na niebezpieczeństwo.

Jakie konkretne strategie lub nawyki mogą pomóc ograniczyć stres i poczucie przytłoczenia, gdy w sieci pojawia się zalew negatywnych wiadomości?

- Zachęcam do tego, żeby sięgnąć po podstawowe umiejętności regulacji emocji. Czasem sami nie rozumiemy, co się z nami dzieje. Nosimy w sobie napięcie, ale trudno nam uchwycić, skąd ono właściwie pochodzi. Warto zatrzymać się i nazwać swoje uczucia oraz sygnały z ciała - to daje poczucie kontroli. Pomocne jest też zauważanie własnych myśli i wypowiadanie ich na głos. To pozwala nabrać dystansu i pamiętać, że myśli nie są faktami - co jest szczególnie ważne w świecie pełnym fake newsów, które łatwo pobudzają naszą wyobraźnię. Oczywiście kluczowym nawykiem jest też zachowywanie higieny cyfrowej, czyli np. wyznaczanie konkretnych godzin na korzystanie z mediów społecznościowych i ograniczanie powiadomień.

Jak rozpoznać, że kontakt z niepokojącymi treściami zaczyna nam szkodzić i kiedy warto poszukać profesjonalnej pomocy psychologicznej lub wsparcia w rozmowie?

- Stres jest naturalną reakcją na wymagającą sytuację i zwykle mija, gdy minie to, co go wywołało, natomiast lęk bywa przewlekły i opiera się na wyobrażonych, katastroficznych scenariuszach. Sygnałem ostrzegawczym powinny być natrętne myśli, bardzo intensywne i częste reakcje z ciała (np. kołatanie serca) czy mylenie scenariuszy podpowiadanych przez lęk z realnymi zdarzeniami. Jeśli trudności zaczynają zakłócać codzienne funkcjonowanie: sen, apetyt, relacje z innymi czy pracę - to wyraźny sygnał, żeby sięgnąć po profesjonalne wsparcie psychologa lub terapeuty.